Γεράσιμο Κόντο
Δεμένη με την Ορθοδοξία η Κρήτη. Σπηλιές - παλιά ασκηταριά στα Αστερούσια, σταυροί που ξεφυτρώνουν ανάμεσα σε ελιές και αμπέλια στη Μεσσαρά, ξωκλήσια που «ατενίζουν» το Λιβυκό Πέλαγος, μοναστήρια που ευωδιάζουν θυμίαμα και... μπαρούτι, ιστορίες ηρώων κληρικών, που έπεσαν στον αγώνα για την ελευθερία.
Η Αρχιεπισκοπή και η Περιφέρεια Κρήτης προσπάθησαν να συγκεντρώσουν τα σπουδαιότερα κομμάτια της πλούσιας εκκλησιαστικής κληρονομιάς του τόπου σε μια ιστοσελίδα (www.orthodoxcrete.com) και προσκαλούν ντόπιους και τουρίστες να ανακαλύψουν τους μεγαλοπρεπείς και ταπεινούς ναούς, τα ιστορικά κειμήλια, τα ήθη και τα έθιμα που συνδέονται με τις θρησκευτικές παραδόσεις του νησιού. «Με ιδιαίτερη χαρά, προσφέρεται στο κοινό μια νέα διαδικτυακή πύλη, που θα αποτελέσει την είσοδο στον εκκλησιαστικό και πολιτισμικό πλούτο της Εκκλησίας της Μεγαλονήσου» αναφέρει ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ειρηναίος, προσθέτοντας: «Η διαδικτυακή πύλη, που χρηματοδοτήθηκε από το Πρόγραμμα ''Κρήτη Πράσινη Ανάπτυξη'' της Περιφέρειας Κρήτης, κατόπιν πρωτοβουλίας - πρότασης και υποστήριξης του περιφερειάρχη Σταύρου Αρναουτάκη, διά της ΜΚΟ Φιλοξενία της Εκκλησίας Κρήτης, είναι πλέον στη διάθεση κάθε ανθρώπου που επιθυμεί να ενημερωθεί για τα εκκλησιαστικά μνημεία της Μεγαλονήσου, μέσα από συγκεκριμένες θρησκευτικές διαδρομές».
Οπως προσθέτει ο περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, σε συνεργασία με όλες τις μητροπόλεις, καταγράφηκαν 296 χριστιανικά μνημεία, ενώ έγινε προσπάθεια να χαραχθούν τα κυριότερα θρησκευτικά μονοπάτια της Κρήτης και να αναδειχθούν αρχαία μνημεία, μουσεία, χώροι πολιτισμού, αλλά και ο φυσικός πλούτος του νησιού. Η «κυριακάτικη δημοκρατία» παρουσιάζει σήμερα τις πιο ξεχωριστές θρησκευτικές διαδρομές της Κρήτης, κυκλώνοντας στον χάρτη εκκλησίες, αρχαιολογικούς χώρους, αξιοθέατα, ιερά προσκυνήματα και τόπους θυσίας, που σημάδεψαν την ιστορία της.
1 Μονή Κύριε Ελέησον και Κουδουμά
Κρυμμένη στην εύφορη πεδιάδα της Μεσσαράς, 45,5 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, η αρχαία Γόρτυνα κατοικήθηκε το 7000 π.Χ. και υπήρξε μια από τις ισχυρότερες πόλεις στην ιστορία της Κρήτης. Η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο ξεκινάει από τον Ναό
του
Αγίου Τίτου, μαθητή του αποστόλου Παύλου και πρώτου επισκόπου του
νησιού, που χτίστηκε μεταξύ 6ου και 7ου αιώνα μ.Χ. Προσπερνώντας την
παλιά εκκλησία, το μονοπάτι με τις αιωνόβιες ελιές οδηγεί στον μεγάλο
πλάτανο που, σύμφωνα με τον μύθο, ευλόγησε την ένωση του Δία και της
Ευρώπης, ενώ η περιπλάνηση στη Γόρτυνα συνεχίζεται στο Πραιτόριο, το
ιερό του Απόλλωνα και των αιγυπτιακών θεοτήτων, στο Ωδείο και το
Νυμφαίο.Το στολίδι της περιοχής, πάντως, ήταν η μεγαλοπρεπής πεντάκλιτη βασιλική, με τον άμβωνα-αντίγραφο εκείνου της Αγια-Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη, που χτίστηκε γύρω στο 500 μ.Χ., ως μητροπολιτικός ναός της Εκκλησίας των Γορτυνίων. Τα απομεινάρια της (επίσης αφιερωμένης στον άγιο Τίτο) μεγάλης βασιλικής ήρθαν στο φως μόλις στα τέλη της δεκαετίας του '70, ανάμεσα στους ελαιώνες, στον δρόμο προς το χωριό Μητρόπολη.
Στα Αστερούσια
Σκαρφαλώνοντας στην οροσειρά των Αστερουσίων και σταματώντας στα Καπετανιανά, σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση το καθολικό (ναός της Παναγίας) της Μονής του Κύριε Ελέησον, με τις μοναδικές τοιχογραφίες του 1400 μ.Χ., που απεικονίζουν τα θαύματα και τα Πάθη του Χριστού.
Πλησιάζοντας στην καρδιά της οροσειράς, που την περίοδο της Ενετοκρατίας (και όχι μόνο) υπήρξε καταφύγιο εκατοντάδων ασκητών, ένας βατός (αλλά γεμάτος στροφές) χωματόδρομος που περνάει ανάμεσα στους θεόρατους βράχους και στο πυκνό πευκοδάσος της περιοχής οδηγεί στο αντρικό μοναστήρι του Κουδουμά, που απέχει μόλις λίγα βήματα από την ομώνυμη παραλία. Το παλιό (χτισμένο σε σπηλιά) τμήμα του ναού ενσωματώθηκε στα νεότερα κτίσματα του 19ου και του 20ού αιώνα, ενώ από τα κειμήλια της μονής ξεχωρίζει η εικόνα της Παναγίας του Κύκκου ή Δεξιοκρατούσας, που θεωρείται θαυματουργή. Τον Δεκαπενταύγουστο, η Μονή Κουδουμά υποδέχεται προσκυνητές από κάθε γωνιά της Κρήτης, ενώ αρκετοί πιστοί διανυκτερεύουν στα φιλόξενα κελιά της αλλά και στην παραλία με τα ψιλά βότσαλα.
2 Φραγκοκάστελο - Σφακιά και Φαράγγι Σαμαριάς
Σε μικρή απόσταση από το επιβλητικό κουρταλιώτικο φαράγγι, στο τέλος του Μεγάλου Ποταμού, η αντρική Μονή Πρέβελη ιδρύθηκε πιθανότατα στα τέλη του 16ου αιώνα και είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Χτισμένη σε υψόμετρο 170 μέτρων, με εκπληκτική θέα στην ομώνυμη παραλία και το αναγεννημένο (μετά τις πυρκαγιές του 2010) φοινικόδασος, η Μονή Πρέβελη συνδέθηκε με τους σκληρούς απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης και βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο κατακτητών.
Το μοναστήρι διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη και σπάνια κειμήλια, όπως ο θαυματουργός σταυρός με τίμιο ξύλο στη βάση του, που προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη, ενώ στο μουσείο του σώζονται περίπου 100 εικόνες, άμφια, χειρόγραφα και πολύτιμα σκεύη του 1600-1900 μ.Χ. Δύο χιλιόμετρα μακριά, δίπλα στο ποτάμι και το πέτρινο γεφυράκι, βρίσκονται τα απομεινάρια της παλιάς Μονής Πρέβελη (Κάτω Μοναστήρι): ένα ακανόνιστο σύνολο κτιρίων, με τον Ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, τράπεζα, μαγειρείο, ηγουμενείο, κελιά, εργαστήρια, ελαιοτριβείο και αποθήκες, που λεηλατήθηκαν και τελικά ερήμωσαν.
Αφήνοντας πίσω την Πρέβελη και διασχίζοντας τα χωριά που βλέπουν στο Λιβυκό Πέλαγος, με πορεία προς τα Σφακιά, οι Δροσουλίτες ξεπροβάλλουν στις πολεμίστρες του μεσαιωνικού Φραγκοκάστελου και σκεπάζουν με τη σκιά τους το μικρό μοναστήρι του Αγίου Χαράλαμπου. Βορειοανατολικά του κάστρου σώζεται ο ναός του Αγίου Νικήτα, που χτίστηκε τον 13ο αιώνα, πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Στο φαράγγι της Αράδαινας, πλάι στον εγκαταλελειμμένο οικισμό, οι Σφακιανοί προσκυνούν τον «Αστράτηγο» (Αρχάγγελος Μιχαήλ) στον σταυροειδή ναό με τον εξάπλευρο τρούλο, ενώ το μοναστήρι της Παναγίας Θυμιανής, στο χωριό Κομιτάδες, είναι για τους ντόπιους η «Αγία Λαύρα της Κρήτης».
Αγία Ρούμελη
Από τη Χώρα Σφακίων ξεκινούν τα καραβάκια για την Αγία Ρουμέλη, η οποία «αναπαύεται» στην αγκαλιά των Λευκών Ορέων και απέχει μόλις δύο χιλιόμετρα από τον Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς. Διασχίζοντας ανάποδα το φαράγγι, περνώντας από τα ερείπια του Ναού του Ταραίου Απόλλωνα και φτάνοντας στα μισά της διαδρομής, περιμένει ο βυζαντινός ναός της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, που έδωσε το όνομά της στην περιοχή (Σαμαριά). Και επιστρέφοντας στην Αγία Ρουμέλη, ακολουθώντας το μονοπάτι που συνδέει τον μικρό οικισμό με το Λουτρό, συναντάει κανείς το εκκλησάκι που έχτισε τον 11ο αιώνα ο άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης ή Ξένος, ακριβώς δίπλα στην παραλία όπου ο Απόστολος Παύλος βάφτιζε τους χριστιανούς.
Ναός Αγίου Γεωργίου, Ζίρος και Μονή Καψά
Με
ορμητήριο την πόλη της Σητείας, όπου ξεχωρίζει ο επιβλητικός ναός της
Αγίας Αικατερίνης με το κωδωνοστάσιο του 1938, η περιήγηση στα χωριά του
Λασιθίου ξεκινάει από το Πισκοκέφαλο και τον Ναό του Αγίου Γεωργίου με
τον ξύλινο εξώστη και συνεχίζεται στην Κάτω και Πάνω Επισκοπή, στους
ναούς των Αγίων Αποστόλων και του Γενεσίου της Θεοτόκου και Τιμίου
Προδρόμου. Περνώντας από τους Αρμένους, τον Χανδρά και τον
εγκαταλελειμμένο μεσαιωνικό οικισμό της Βόιλας, ο δρόμος οδηγεί στη
Ζίρο, με τα στενά ανηφορικά δρομάκια, τα παλιά πέτρινα σπίτια και τους
ναούς της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Νικολάου,
που χρονολογούνται στον 14ο και τον 15ο αιώνα. Στην εκκλησία της Αγίας
Παρασκευής σώζεται μια υπέροχη τοιχογραφία του 1565, ενώ εκτίθενται και
οστά ανδρών που σφαγιάστηκαν επί Τουρκοκρατίας, ύστερα από προδοσία.Περίπου 20 χιλιόμετρα μακριά, στην έξοδο του Φαραγγιού των Περβολακίων, η (μέχρι πριν από λίγα χρόνια εντελώς «αποκομμένη») αντρική Μονή Καψά φωλιάζει στην καρδιά ενός τεράστιου απόκρημνου βράχου. Η μονή ιδρύθηκε μεταξύ 13ου και 15ου αιώνα, καταστράφηκε το 1471 από τους Τούρκους και αναστηλώθηκε ύστερα από 400 χρόνια. Η φήμη της ως μοναστικό και πνευματικό κέντρο εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, ενώ την περίοδο 1941-1944 υπήρξε καταφύγιο εκατοντάδων Ελλήνων και Αγγλων αντιστασιακών, που φυγαδεύτηκαν στην Αίγυπτο με βρετανικά υποβρύχια.
4 Αγία Τριάδα και Μ. Χρυσοσκαλίτισσας
Ξεκινώντας από τη μικρή χερσόνησο της Παλαιόχωρας Χανίων και απολαμβάνοντας τα πεντακάθαρα νερά και το άγριο τοπίο με τη χαμηλή βλάστηση και την εκπληκτική θέα στο Λιβυκό Πέλαγος, μια
διαδρομή
περίπου 45 χιλιομέτρων οδηγεί στην στερεωμένη πάνω στα βράχια Μονή της
Χρυσοσκαλίτισσας, που είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Χτισμένη στα χρόνια
της Ενετοκρατίας, πήρε, σύμφωνα με την παράδοση, το όνομά της από το
μοναδικό χρυσό σκαλοπάτι της (από τα 98 συνολικά). Διαλύθηκε μετά το
1900, επανιδρύθηκε σαν γυναικεία το 1940, ενώ στην Κατοχή φιλοξένησε
μεγάλο αριθμό αντιστασιακών, που κρύβονταν από τους Γερμανούς.Υστερα από μια μικρή παράκαμψη στη διάσημη παραλία Φαλάσαρνα, διασχίζοντας σχεδόν όλο το παραλιακό μέτωπο των Χανίων και φτάνοντας έως το Ακρωτήρι, το περικυκλωμένο από κυπαρίσσια, αμπέλια και ελιές μοναστήρι της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων θυμίζει φρούριο και αποτελεί χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό δείγμα της Κρητικής Αναγέννησης. Στη θέση της μονής υπήρχε μικρός ναός που ανήκε στον ιερομόναχο Ιωακείμ Σοφιανό, αλλά παρήκμασε μετά τον θάνατό του. Το 1611, οι βενετσιάνικες Αρχές ανέθεσαν την ανασυγκρότηση της μονής στον ιερομόναχο Ιερεμία Τζαγκαρόλο, ενώ μετά το 1634 πήρε τη σκυτάλη ο αδελφός του, Λαυρέντιος. Στην Επανάσταση του 1821, το μοναστήρι κάηκε από τους Τούρκους, αλλά στα τέλη του 19ου αιώνα γνώρισε μεγάλη άνθηση, εκπαιδεύοντας στο ιεροδιδασκαλείο του σπουδαίους κληρικούς.
Η Παναγία των Σταυροφόρων, Αγ. Μηνάς και Αγ. Τίτος
Στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία Αγίου Μηνά, δεσπόζει επιβλητικός ο ομώνυμος ναός του (κατά τον Καζαντζάκη) «καπετάνιου του Μεγάλου Κάστρου», που θεμελιώθηκε το 1862 και εγκαινιάστηκε με μεγαλοπρέπεια το 1895, επί τουρκικής κατοχής. Δίπλα στον μητροπολιτικό ναό του πολιούχου του Ηρακλείου στέκεται ακόμα ο «μικρός» Αγιος Μηνάς, που συνδέθηκε με τη μεγάλη σφαγή του 1821, όταν οι Τούρκοι σκότωσαν τον μητροπολίτη Γεράσιμο Παρδάλη, επισκόπους, ιερείς αλλά και απλούς πολίτες που βρίσκονταν στον ναό και τον περίβολό του. Στο παλιό εκκλησάκι του 1735, με το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο, φυλάσσονται εικόνες του 18ου αιώνα (χαρακτηριστικά δείγματα της Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας), μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας.
Ακριβώς απέναντι σώζεται η ιστορική εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, σπουδαίο πνευματικό κέντρο του νησιού, που λειτουργεί σήμερα ως Μουσείο Εικόνων και Εκκλησιαστικών Κειμηλίων. Περπατώντας στα στενά του Ηρακλείου και φτάνοντας στον πεζόδρομο της 25ης Αυγούστου, ο τετράγωνος ναός του Αγίου Τίτου είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε τζαμί, στον σεισμό του 1856 καταστράφηκε, ενώ ο μιναρές του γκρεμίστηκε μετά το 1920, όταν έφυγαν από την Κρήτη οι τελευταίοι μουσουλμάνοι. Επόμενος σταθμός, η Παναγία των Σταυροφόρων, με το υπερυψωμένο μεσαίο κλίτος, που βομβαρδίστηκε το 1941 και αναστηλώθηκε τη δεκαετία του '50.
Οι 24 διαδρομές σύμφωνα με orthodoxcrete
Χανιά - Αγία Τριάδα - Γκουβερνέτο
Σητεία - Ζίρος - Μονή Καψά
Ιεράπετρα - Μάλες - Πάνω Σύμη
Αβδού - Οροπέδιο Λασιθίου - Μάλια
Ελούντα - Νεάπολη - Κριτσά
Πόλη και περίχωρα Αγίου Νικολάου
Καστέλι - Εμπαρος - Μονή Αγίου Αντωνίου Αρβης
Μονή Αγίας Μαρίνας Βόνης - Αρκαλοχώρι - αγιος Νικήτας Αχεντριά
Βροντήσι - Καλυβιανή - Οδηγήτρια
Γόρτυνα - Μονή Κουδουμά - Μονή Απεζανών
Αγιος Μύρωνας - Αγία Ειρήνη Κρουσώνα - Μονή Παλιανής
Κερά Ελεούσα - Μονή Αγκαράθου - Μονή Επανωσήφη
Πόλη Ηρακλείου
Αγιος Κωνσταντίνος - Αργυρούπολη - Μυριοκέφαλα
Μπαλί - Βώσακος - Ανώγεια
Χρωμοναστήρι - Αρκάδι - Ελεύθερνα
Πόλη Ρεθύμνου
Πρέβελη - Σφακιά - Ασκύφου
Θρόνος - Αγία Γαλήνη - Σπήλι
Απτερα - Καλύβες - Κουρνάς
Χανιά - Μεσκλά - Θέρισσος
Πόλη Χανίων
Κολυμπάρι - Κάντανος - Σούγια
Κολυμπάρι - Ελος - Χρυσοσκαλίτισσα
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου